Er is veel geschreven over ADHD, ADD en voeding. Maar wat is eigenlijk het verband tussen ADD en voeding? Kun je ADD ‘oplossen' met het aanpassen van je eetpatroon? Wat is er waar van al die uitspraken over ADD en voeding, homeopathie en vitaminesupplementen? Kan een neurotransmitter inzicht geven in wat je nodig hebt? Voor dit artikel doe ik een poging antwoord te geven op de meest gestelde vragen die gaan over ADHD, ADD en voeding. Het aanpassen van mijn voeding heeft op mij een enorme impact gehad, en nog steeds leer ik bij.
Ik ben ook benieuwd naar jou: wat weet jij over voeding, of wat heb je ervaren? Deel het met ons in de comments onder dit bericht!
Hoe ontstaat ADD (ADHD) en wat is het precies?
Om iets te kunnen zeggen over voeding en ADD, is het belangrijk om te weten wat ADD precies is en hoe het ontstaat. ADD staat voor Attention Deficit Disorder, in het Nederlands ook wel Aandachtstekortstoornis, overwegend onoplettend type genoemd. De diagnose ADD wordt niet meer gegeven. Inmiddels wordt deze diagnose ADHD, overwegend onoplettend beeld genoemd.
ADHD bestaat al lang, maar vroeger werd deze ‘stoornis' ook wel minimal Brain Damage genoemd, later dacht men dat het een gedragsstoornis was. In die tijd werd niet gekeken naar mogelijke biologische oorzaken van ADD. Na jarenlang (voornamelijk Amerikaans) onderzoek werd duidelijk dat de oorzaak van ADD en ADHD een biologische oorsprong heeft.
Oorzaken van ADD
ADD ontstaat niet door slecht ouderschap, maar kent andere oorzaken. De meest bekende oorzaak, zoals beschreven in de DSM, is het genetisch doorgeven van ADHD/ADD. Symptomen van AD(H)D ontstaan mogelijk ook door vroegtijdige geboorte, drugsgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap en een slecht werkende schildklierfunctie. Maar sommige symptomen van ADD kunnen ontstaan of verergeren door een verscheidenheid aan andere oorzaken, zoals slecht slapen, verkeerde voeding, medicijngebruik, tekorten aan vitamines en mineralen, een disbalans in neurotransmitters en trauma.
ADD: een neurobiologische stoornis
Zoals bij vele stoornissen en ziektes is de kennis omtrend ADD nog niet compleet, maar er wordt steeds meer onderzoek gedaan. Wat bekend is, is dat het gebied van de hersencellen waar men impulsen mee opvangt (door middel van receptoren) niet goed werkt bij mensen met ADD en ADHD. Ook is er sprake van een verhoogde activiteit in het limbisch systeem en de pariëtaalkwab. Ook de frontaalkwab – dat als ‘filter' fungeert – speelt een grote rol bij AD(H)D (Civas, 2019).
In dit artikel ga ik niet te diep in op de neurobiologie van AD(H)D'ers, maar het komt er op neer dat receptoren en neurotransmitters (dopamine, noradrenaline en serotonine) in de hersenen niet goed werken. Dit betekent dat het filtersysteem dat de mens in staat stelt om informatie te scheiden in belangrijk en onbelangrijk, niet goed werkt. Dit zorgt voor verschillende ADD symptomen.
De rol van voeding bij neurobiologische stoornissen
Twintig procent van wat we eten gaat direct naar onze hersenen, zegt de Hersenstichting. Het is geen rocket science om met deze wetenschap te zeggen dat voeding een grote invloed heeft op de gezondheid van de hersenen. Ook Harvard Medical School zegt dat de juiste voeding nodig is om je hersenen goed te laten werken. Zoals een auto benzine nodig heeft, hebben wij de juiste voeding nodig.
Een neurotransmittertest geeft inzicht
Ben je benieuwd hoe je meer grip kunt krijgen op ADHD symptomen door je voedingspatroon aan te passen? Een neurotransmittertest, die je thuis afneemt door middel van het opsturen van je ochtendurine, geeft inzicht. Neurotransmitters (zoals dopamine en serotonine) vormen de boodschappers van de hersenen en spelen een essentiële rol in gedachten en gevoelens. Een test op basis van de 2e ochtendurine kan inzicht bieden in de verhouding tussen neurotransmitters in het lichaam, onthullend cruciale informatie over de innerlijke balans.
Deze test onderzoekt belangrijke neurotransmitters, zoals serotonine, dopamine, doradrenaline en adrenaline. Deze zijn nauw verbonden met stemming, hormonen, slaappatronen, eetlust en cognitieve functies. Het resultaat geeft zeer waardevolle inzichten voor mensen met ADD, ADHD, slapeloosheid, autisme, hoofdpijn/migraine, en chronische vermoeidheid. Deze inzichten kunnen vervolgens helpen bij het aanpassen van voedingskeuzes om de neurotransmitterbalans te optimaliseren en daarmee de algehele gezondheid te bevorderen.
Het is handig om de uitslag van een neurotransmittertest te bespreken met een specialist.
Wetenschap over voeding en ADD
Naar mijn mening is nog te weinig onderzoek gedaan naar het verband tussen ADHD/ADD en voeding. Toch zijn er opmerkelijke resultaten gevonden in de onderzoeken die zijn gedaan. Voeding kan een belangrijke rol spelen bij het functioneren van iemand met ADD. Bij kinderen wordt bijvoorbeeld steeds vaker het RED-dieet toegepast. Maar in onze community (specifiek in het bord over voeding) lezen wij steeds meer berichten van mensen waarbij gluten en zuivel ADD-symptomen verergeren.
Hieronder delen wij informatie over voeding & diëten bij ADD. Er zijn ook verschillende boeken geschreven over het onderwerp.
1. RED-dieet bij ADHD en ADD (kinderen)
Één van de bekendste dieten voor kinderen met ADD en ADHD is RED. RED staat voor Restriction Elimination Diet. Het is een gestandaardiseerd fewfoods-dieet waarmee achterhaald wordt wat het effect is van bepaalde voeding op een kind met ADD of ADHD. Zoals de naam al aangeeft, bestaat dit dieet uit slechts een klein aantal voedingsmiddelen. Veel verschillende voedingsmiddelen – voedingsmiddelen waarvan je het misschien helemaal niet verwacht zoals aardappel, rundvlees, erwtjes of appel – kunnen van invloed zijn op de AD(H)D bij kinderen (Pelsser RED-centrum, 2019).
Onderzoek naar het RED-dieet
Een RED-dieet kan een beter effect hebben dan Methylfenidaat (Ritalin) bij ADHD, bleek uit onderzoek. Het onderzoek door de Radboud Universiteit in Nijmegen gaf overtuigend bewijs voor de statistische significante en klinisch relevante effecten van een RED dieet bij ADHD. Het effect werd indrukwekkend genoemd in deze studie.
Ter vergelijking: de effectgrootte van methylfenidaat kan variëren van 0,6 – 0,9. Het effect van een RED-dieet was 0,8 in deze studie. Ondanks de resultaten van onderzoeken als deze, maakt RED (nog) geen deel uit van de huidige ADHD-behandeling.
2. ADD dieet volwassenen
Helaas is er, voor zover op dit moment bekend, nog geen dieet voor volwassenen met ADD of ADHD. Wel is er al veel onderzoek gedaan naar de effecten van voeding op AD(H)D in het algemeen. Met bepaalde aanpassingen in je voedingspatroon, kun jij mogelijk je ADD-symptomen verminderen.
Zelf merk ik bijvoorbeeld dat het eten van producten waar gluten inzitten mijn symptomen verergeren. Sinds ik geen brood en pasta meer eet, ben ik veel rustiger en ervaar ik meer focus. Ook het vermijden van zuivel maakt een groot verschil. Ik heb me door een orthomoleculaire therapeut laten vertellen dat dit niet te maken heeft met lactose, maar met caseïne (vooral in koemelkproducten), waar veel Unieke Breinen gevoelig voor zijn.
3. ADD en voeding: het effect van gluten & zuivel (en andere voedselintoleranties)
In the kid-friendly ADHD and Autism Cookbook, verkrijgbaar als e-book of paperback, wordt onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek uitgelegd wat de invloed is van o.a. gluten en caseïne (in zuivel) op ADHD en autisme.
Zoals ik schreef, ook in het artikel over ADD behandeling zonder medicatie, heeft een glutenvrij dieet mij enorm geholpen bij het ‘leven met de ADD'.
Zelf merkte ik tijdens mijn reis door Nieuw-Zeeland wat een sterke invloed gluten (tarwe) heeft op mijn ADD klachten. Toen ik een aantal weken doorgebracht had bij iemand die volledig glutenvrij at en daarna weer brood en pannenkoeken ging eten, merkte ik meteen hoe druk, afgeleid en geïrriteerd ik raak van gluten. Ik ben gaan experimenteren en kwam snel tot de conclusie dat, hoe lekker brood, pasta en pizza ook is, ik het beter kan laten staan. Wat ik wel kan eten zonder veel problemen, is zuurdesem brood.
ADD en voedselintoleranties
Voedselintoleranties en overgevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen kunnen problemen veroorzaken bij leren, gedrag, ontwikkeling, aandacht, sensorische reacties, slaap en de spijsvertering. Wat zijn de beste diëten voor kinderen met voedselintoleranties en overgevoeligheden? Dit boek staat boordevol informatie en tips over voeding en ADHD/autisme.
Het boek houdt ook rekening met kieskeurige eters en geeft advies. Het biedt een actueel en uitgebreid overzicht van de meest gebruikte diëten die behulpzaam kunnen zijn bij de behandeling van ADHD en autisme. Ook wordt uitgelegd waarom elk dieet zo goed werkt, onderbouwd met bronnen en verwijzingen.
Het boek biedt meer dan 150 overheerlijke (kindvriendelijke) recepten.
4. Nog meer diëten voor ADD
Het vinden van het juiste dieet voor iemand met ADD is niet zo eenvoudig als het nemen van een pilletje (zoals Ritalin, Strattera en Concerta), maar als je investeert in kennis en tijd, kun je de oorzaak van het probleem aanpakken. Mogelijk is dit een gezondere en duurzame manier om om te gaan met ADD-klachten. Voor sommige mensen zal dit een betere keuze zijn dan dan symptoombestrijding.
Overige diëten die in The Kid Friendly ADHD & Autism Cookbook besproken worden zijn:
Sojavrij, fenol, salicylaat, SCD (Specifiek Koolhydraatdieet), GASP (darm- en psychologiesyndroom) dieet, anti-gist/candida dieet, Feingold-dieet, ontstekingsremmend dieet en meer.
5. Koffie en ADD
Cafeïne in koffie, thee en chocolade is één van 's werelds favoriete ‘drugs'. Maar welke invloed heeft cafeïne op de hersenen? Wanneer je de juiste hoeveelheid cafeïne nuttigt, kan het je helpen bij energie en concentratie, maar wanneer je teveel cafeïne tot je neemt, kan het je zenuwachtig, angstig en prikkelbaar maken.
Dit geldt extra voor mensen met ADD. Koffie en andere cafeïnehoudende dranken en etenswaren, zorgen bij veel mensen met ADD en ADHD voor prikkelbaarheid en angstige gevoelens. Daarnaast zorgt het ervoor dat je moeilijker in slaap kunt komen.
6. ADD en voeding: vermijd suiker
Ook suiker kan ADD symptomen verergeren, bleek uit verschillende studies. Een onderzoek uitgevoerd door de Universiteit van South Caroline concludeerde bijvoorbeeld dat hoe meer suiker hyperactieve kinderen consumeerden, hoe destructiever en rustelozer ze werden.
Zelf merk ik wat voor nadelig effect suiker heeft op hoe ik mij voel. Suiker geeft mij een korte ‘high', maar deze high voelt eigenlijk helemaal niet fijn. ‘Ik sta te stuiteren', is de beschrijving die ik meestal geef, om aan mensen uit te leggen dat ik even mezelf niet ben. In zo'n ‘suiker high' is mijn hartslag hoog, moet ik bewegen en heb ik het gevoel dat mijn hoofd uit elkaar spat. Na de high kak ik compleet in. Ik ben uitgeput.
Boeken over de effecten van voeding bij ADD
Er zijn verschillende boeken verschenen over het belang van de juiste voeding bij ADD. Helaas is er in het Nederlands nog weinig verschenen.
Hier zet ik ze voor je op een rij:
- The Kid-friendly ADHD & Autism Cookbook
- Het effect van voeding op de gezondheid an je kind (met info over ADHD)
- The ADD Nutrition Solution
- Kookboek van een ADHD'er
- The ADHD and Autism Nutritional Supplement Handbook
Andere hulpmiddelen bij ADD
Als je op zoek bent naar tips, tools en life hacks om grip te krijgen op jouw unieke brein (met of zonder AD(H)D diagnose), bekijk dan de verschillende artikelen op deze website. Bekijk bijvoorbeeld alle blogs per thema.
Merk jij dat bepaalde voeding invloed heeft op de ADD symptomen?
Als jij ADD hebt, of één van je kinderen heeft ADD, heb je misschien ook geëxperimenteerd met voeding en dranken. Wat is jouw ervaring? Deel het in de comments 🙂
Bronnen
Prinz, Robert, et al. “Dietary Correlates of Hyperactive Behavior in Children.” Journal of Consulting and Clinical Psychology, vol. 48, no. 6, 1980, pp. 760–769.
2 Jones, T W, et al. “Enhanced Adrenomedullary Response and Increased Susceptibility to Neuroglycopenia: Mechanisms Underlying the Adverse Effects of Sugar Ingestion in Healthy Children.” The Journal of Pediatrics, vol. 126, no. 2, 1995, pp. 171–177.
Beste José,
Waar ik benieuwd naar ben is hoe snel jij verbetering zag na het wijzigen van je dieet? Ik heb vooral het idee als ik brood laat staan (hoe lekker ik dit ook vind) me dit kan helpen, omdat ik me na een puur fruitontbijt wel beter voel, terwijl dit niet mijn voorkeur heeft.
Aangezien ik een zoon heb met zeer kieskeurig eetgedrag (en ADHD) wordt het wel een puzzel hier. Laat me even weten of ik weken/maanden moet puzzelen of dat het bij jou vrij snel duidelijk was. Dat RED dieet had ik al over gelezen, maar dat vind ik te heftig en moeilijk te volgen. Misschien eerst iets meer praktischer dieet proberen?
Ben ook erg benieuwd naar andere ervaringen van ADD-ers die hun dieet hebben aangepast (Gluten en/of zuivel vrij of arm).
Groeten,
Willem
Hi Willem,
Bedankt voor je reactie, en ik snap je situatie helemaal, ookal heb ik zelf geen kinderen!
Wat betreft de gluten en caseine (zuivel): dit had ik gek genoeg pas door toen ik het een maand niet had gegeten en het vervolgens wel weer ging eten. Toen merkte ik pas hoe geirriteerd ik er van raak, en hoe het mijn concentratie negatief beinvloedt.
In Nieuw Zeeland verbleef ik een maand bij een couchsurfhost die geen gluten en zuivel at. Ik ging gewoon mee in zijn dieet. In die maand merkte ik wel dat ik me steeds beter ging voelen, maar ik legde de link niet met het dieet. Het was ook gewoon een heel fijn huis, en we deden veel yoga en meditatie.
Toen ik weer ging reizen en op dag één pannekoeken en brood ging eten, merkte ik wat dit met me deed. Ik voelde me zo slecht! Daarna ben ik het gaan testen en werd het me pas echt duidelijk.
Wat betreft het kieskeurige eetgedrag: ik kan wel tegen zuurdesembrood en glutenvrij brood, omdat daar minder gluten inzitten. Misschien is het een optie om daarmee te beginnen? Je hebt ook glutenvrije pasta en glutenvrije pizza.
Ook reageerde ik beter op producten die van geiten en schapen komen dan van koeien. Inmiddels eet ik veganistisch, maar ik heb nog een hele tijd geitekaas en feta gegeten.
Wat meteen een duidelijker effect had bij mij, waren de vitaminepillen. Het effect daarvan merkte ik al na een week.
Reacties van andere mensen met ADHD of ADD zijn inderdaad ook meer dan welkom! Laten we van elkaar leren 🙂
Succes voor nu Willem! Mocht je nog vragen hebben, stel ze gerust, al ben ik natuurlijk geen expert. Ik spreek puur vanuit mijn eigen ervaring, en kennis uit boeken.